कथा
बालुवाटारको पुल
बालुवाटार क्षेत्रको एउटा पुरानो काठे पुल धेरै वर्षदेखि प्रयोगमा थियो। पानीको बहाव बढ्दा त्यही पुलले मानिसको जान लिने सम्भावना बढेको थियो। जब नगरपालिका र स्थानीय जनताले सँगै बसेर नयाँ RCC पुल बनाउने निर्णय गरे, त्यहाँका एक युवा सिभिल इञ्जिनियर प्रशान्तले डिजाइन र सुपरभिजनको जिम्मा लिए। निर्माणको क्रममा उनले स्थानीय कामदारलाई तालिम दिए, महिला कामदारहरूलाई पनि निर्माण क्षेत्रमा अवसर दिए। ८ महिनाको मेहनतपछि पुल सम्पन्न भयो। पुल मात्र होइन, स्थानीय समुदायमा इञ्जिनियरप्रतिको भरोसा पनि बलियो भयो। आज त्यो पुल 'जनपुल' भनेर चिनिन्छ।
बाँकेको बाँध
बाँकेको एउटा गाउँ बर्सेनि बाढीको चपेटामा पर्थ्यो। स्थानीयहरू घर हराउँदै, बारी गुमाउँदै जीवन चलाइरहेका थिए। एक दिन सरकारबाट सिभिल इञ्जिनियर टिम पठाइयो। इञ्जिनियर समिर थापा नेतृत्वको टोलीले गाउँमै बसेर समुदायसँग छलफल ग¥यो। बाढी नियन्त्रणका लागि उनले एक इन्टिग्रेटेड बाँध प्रणालीको डिजाइन गरे जसले पानीको बहावलाई व्यवस्थापन गर्ने, बाढी रोक्ने र सिँचाइको लागि पानी जम्मा गर्ने क्षमता राख्थ्यो। परियोजना सफल भयो। त्यो बाँधले न त बगायो, न त ध्वस्त भयो – उल्टै बाँच्ने आशा बनायो।
भूकम्पपछिको पुनर्निर्माण
२०७२ को भूकम्पले भक्तपुरका सयौं घरहरू भत्कायो। इञ्जिनियर माया श्रेष्ठ त्यो बेला विश्वविद्यालयबाट भर्खरै स्नातक भएकी थिइन्। उनले रेडक्रसको साथमा काम गर्दै ३६ वटा घरको स्ट्रक्चरल एसेस्मेन्ट गरिन्। उनले 'Build Back Better' को अवधारणा अनुसार घर बनाउने प्रशिक्षण पनि दिइन्। हरेक घरमा प्री-फ्याब ब्लक र अर्थक्वेक रेसिस्टेन्ट स्ट्रक्चर प्रयोग गरियो। गाउँलेहरूलाई पनि इन्जिनियरिङको मूल्य थाहा भयो। एक गाउँलेको भनाइ थियो— "पहिले ढलान र रड देखेर डर लाग्थ्यो, अब भरोसा लाग्छ।"
धरानको ढल निकास योजना
धरानको पुरानो सहर भागमा ढल निकास निकै जटिल थियो। जब इञ्जिनियर प्रवीण लिम्बूलाई जिम्मा दिइयो, उनले GIS म्यापिङबाट सुरु गरे। डिजिटल सर्भे, हाइड्रोलिक मोडेलिङ, वर्षातको डाटा सबै संकलन गरेर उनले एक स्मार्ट ड्रेनेज मास्टर प्लान तयार गरे। निर्माणको क्रममा उनले स्थानीय विद्यार्थीहरूलाई इन्टर्नशिप दिए, जिससे भविष्यका इञ्जिनियरहरू पनि उत्पादन भए। अब धरानमा वर्षात हुँदा पानी जम्दैन। त्यो योजना अहिले अन्य सहरले पनि अनुकरण गर्न थालेका छन्।
उकालोमा सडक
रोल्पाको एउटा गाउँमा पुग्न ६ घण्टा हिँड्नुपर्थ्यो। कुनै मोटर सडक थिएन। सरकारको Rural Road Project अन्तर्गत इञ्जिनियर लवकुमार थापालाई जिम्मेवारी दिइयो। तर यो सजिलो थिएन। खोँच, भीर, पहिरो, र विपद्को सामना गर्दै उनले टोपोग्राफी म्याप बनाए, एक्सकेभेटर पठाए र समुदायलाई 'Food for Work' मा सामेल गरे। दुई वर्षको प्रयासपछि सडक तयार भयो। सडक बनेपछि अस्पताल पुग्न समय घट्यो, बजारमा उत्पादन बेच्न सजिलो भयो। लवकुमारको त्यो बाटो अहिले "जीवनमार्ग" भनेर चिनिन्छ।